Het leerpakket is gemaakt voor leerlingen van de bovenbouw basisonderwijs en duurt 1 lestijd.
Leerlingen nemen het pakket zelfstandig door.
Eventueel extra voor leerlingen die klaar zijn: www.digitips.be, tweede graad, varia, Sinterklaas.

 

Bronnen:

• http://www.sintenpiet.com/
• http://nl.wikipedia.org/wiki/Nicolaas_van_Myra
• http://nl.wikipedia.org/wiki/Sinterklaas
• http://www.schooltv.nl/beeldbank/
• http://www.kuleuven.be/thomas/basisonderwijs/in_de_kijker/1_sinterklaas.php

 

Inhoud:

• Sinterklaas: inleiding
  
  De leerlingen bekijken het filmpje "Wie was Sinterklaas?",
  dat duurt ongeveer drie minuten.
  Bij het beantwoorden van de vragen, kunnen leerlingen terug naar de inleiding om het filmpje nogmaals te bekijken.

Als het filmpje niet start, lees de tekst op http://www.schooltv.nl/beeldbank/clip/20030623_sintnicolaas01

Rond het jaar 300 na Christus was Nicolaas de bisschop van Myra. Hij deed veel goeds voor de mensen. Daarom verklaarden de mensen hem na zijn dood heilig. Zijn naam werd Sint Nicolaas.

Letterlijke tekst uit de clip

Dit is Turkije. Hier werd Sint Nicolaas rond het jaar 300 geboren in de havenplaats Myra. Myra hoorde vroeger bij Griekenland. Als baby bleek Nicolaas al een bijzonder iemand. Zo ging het verhaal dat hij rechtop in zijn badje ging staan en met gevouwen handen God dankte voor zijn geboorte. Later werd hij priester en ook toen werden er bijzondere verhalen over hem verteld. Eén ervan ging over drie jongens die in een bos wandelden en de weg kwijt raakten. Ze vroegen een herbergier of ze bij hem mochten slapen. In de herberg pakte de herbergier een mes, sneed de jongens in stukken en stopte ze in een ton. Nicolaas die toevallig langskwam had direct in de gaten dat er iets mis was. Hij bad tot God en de drie jongens stapten levend uit de ton alsof er niets was gebeurd. Door dit verhaal werd Nicolaas de beschermheilige van de kinderen. In een ander verhaal hielp Nicolaas drie meisjes die te arm waren om te trouwen. Hij deed dat door 's nachts buidels met geld in de slaapkamer van de meisjes te gooien. Een ervan kwam terecht in een schoen. Daarom zetten wij bij het Sinterklaasfeest nog steeds onze schoen in de hoop dat Sint Nicolaas er iets in stopt.
In een ander verhaal maakte Nicolaas per schip een reis naar Jeruzalem. Onderweg wilde de duivel met een storm het schip laten vergaan. Nicolaas bad tot God, en meteen ging de wind liggen en de zee werd rustig. Zo werd Nicolaas ook de beschermheilige van de zeelieden. In veel havensteden bouwde men daarom kerken, ter ere van Nicolaas, zoals de Sint Nicolaaskerk, hier in Amsterdam.
Later werd Nicolaas bisschop van Myra. Nicolaas stierf op 6 december in 342 in Myra. Hij werd in zijn eigen kerk begraven en bijgezet in een stenen grafkist. De kerk verklaarde hem heilig. Er kwam Sint voor zijn naam te staan. Sint Nicolaas. Zevenhonderd jaar later veroverden Turkse moslims Myra. De christenen konden nu niet langer het graf van hun heilige bezoeken. Daarom zeilden Italiaanse zeemannen naar Myra om het lichaam van Sint Nicolaas op te halen en mee te nemen naar Bari in Zuid-Italië. Daar werd zijn lichaam bijgezet in een nieuw graf, in een kerk die speciaal voor hem was gebouwd, de Sint-Nicolaaskerk.

Sint Nicolaas werd rond 270 geboren in Pataras (Klein-Azië). Hij stierf als bisschop Nicolaas van Myra ergens rond het jaar 340 in Myra en werd later vanwege zijn vele goede daden heilig verklaard.

• Legendes

De leerlingen hebben in het filmpje enkele legendes over Sinterklaas gezien.
De invuloefening biedt twee van deze legendes aan, weliswaar in een iets andere versie. Er bestaan immers verschillende versies van de Sinterklaaslegendes.

Ongeveer tweehonderd jaar na zijn dood ontstaan de eerste legenden over de Heilige Nicolaas. Legenden die vermengd werden met nog een andere toonaangevende Nicolaas uit die tijd. Zo ontstonden er al snel een 150tal legenden rond zijn persoon. Al voor het jaar 1000 was hij één van de meest algemeen vereerde heiligen in de oosterse en westerse kerk, een soort afspiegeling van de Christusfiguur. In de 11 de eeuw werd zijn naamdag op 6 december op de kalender gezet.

• Het Sinterklaasfeest

De leerlingen maken twee oefeningen:

• zinnen bouwen
• kruiswoordraadsel

Vanaf de middeleeuwen ontwikkelt de herdenking van de sterfdag van Sinterklaas zich in het Westen van Europa tot het kinderfeest zoals we het nu kennen. Het begon met het kiezen van een kinderbisschop en assistenten uit de arme kinderen van een stad. Deze kinderen kregen tot 'Onnozele Kinderen' (28 december) eten en cadeaus (onder meer schoenen). Langzaam maar zeker groeit het trakteren van kinderen uit tot een algemeen volksgebruik. Lange tijd was er grote weerstand tegen dit gebruik, met name vanwege de rooms-katholieke kerk alsook vanuit bepaalde protestantse kerken.

Pas in de 19e eeuw duikt de bisschop weer in het openbaar op. Uit deze tijd stammen ook de meeste van de Sinterklaasliedjes ('Zie ginds komt de stoomboot' staat bijvoorbeeld in 1851 in de versjesbundel 'St.-Nicolaas en zijn knecht' van J. Schenkman).

 

• Sinterklaas en andere feesten

In een korte oefening leren de leerlingen over het verband met andere feesten.

Naast de christelijke elementen die we kunnen herkennen in de figuur, van Sinterklaas en de gebruiken en rituelen rondom zijn feest, zijn vele gebruiken pas echt te verklaren vanuit de Germaanse levensbeschouwing. Toen het christendom in onze streken verspreid werd, vermengde deze zich met de bestaande Germaanse godsdienst. Zo werden elementen van het Germaanse geloof opgenomen in christelijke gebruiken en omgekeerd. Dit gebeurde dus ook met de figuur van de heilige Nicolaas.

De winterperiode die na de herfst komt, met al zijn rijkdom aan vruchten en zaden, is een tijd van dood en duisternis, het levende groen is verdreven evenals het licht en de warmte. Om hun hoop op de terugkeer van de zon en de vruchtbaarheid van het land in de lente uit te drukken offerden de Germanen hun vruchten van het veld (wortelen, bieten noten e.a. zaden) Zo hoopten ze dat de god Wodan hen overvloedig zou zegenen met levenszaden en een goede oogst De Germaanse god Wodan reed, volgens de mythologische verhalen op een witte schimmel hoog door de lucht. (wat verwijst naar het paard van de Sint op het dak) Als god van het leven, de levensadem, de lucht, strooide Wodan de levenszaden uit samen met zijn helper Oel of Norwi (Zwarte Piet die (peper)noten gooit). Veldvruchten werden geofferd in de hoop dat Wodan voor een goede oogst zou zorgen. (De biet en wortel voor het paard van de Sint). Zoals de rook van de offers door het rookgat omhoog kringelde, zo hoopte men dat de goede gaven van Wodan over de mensen heen zouden komen (de latere schoorsteen en de geschenken van de Sint)